Welk tafeltje is groter?
In deze les ontdekken leerlingen hoe je de oppervlakte van een voorwerp kunt opmeten met behulp van vouwblaadjes. Ze ervaren dat een vierkant vouwblaadje hiervoor handiger is dan blaadjes met een andere vorm. Ook leren ze dat het niet altijd nodig is om een oppervlak volledig te bedekken om de oppervlakte te kunnen bepalen.
De les is oorspronkelijk ontworpen voor groep 5-6. In de video zie je echter leerlingen van verschillende leeftijden, omdat deze les wordt gegeven aan kinderen met een lichamelijke beperking of een langdurige ziekte.
Link naar de les op de website van Volgens Bartjens.
Vragen met als doel de hele les en de video’s in samenhang te doordenken:
Vooraf:
- Voor veel leerlingen is ‘oppervlakte’ een lastig concept. Kun jij bedenken waarom dat zo is? Ga maar eens bij jezelf na: hoe gebruik jij in het dagelijks leven ‘oppervlakte’? En reken je dan echt de oppervlakte uit of gebruik je iets anders (zoals lengte en breedte)?
- Lees het lesplan. Waar ben je nieuwsgierig naar als je straks de video’s van deze les gaat bekijken?
- Welke aanpakken verwacht je van de leerlingen tijdens het werken met de blaadjes? Maak een voorspelling.
Tijdens het bekijken van de video’s:
Video 1: De leerkracht introduceert de opdracht
- Wat doet de leerkracht om de voorkennis die de leerlingen over oppervlakte hebben, te activeren?
- Welke voorkennis wordt zichtbaar?
- Hoe reageert de leerkracht op de opmerkingen van de leerlingen?
Video 2: De leerlingen werken in tweetallen
- Hoe begeleidt de leerkracht de leerlingen tijdens het uitvoeren van de activiteit? Wat wordt expliciet uitgelegd en wat mogen de leerlingen zelf ontdekken? En welk effect heeft deze balans volgens jou op hun denken en betrokkenheid?
- Op tijdstip 01.41 zie je Liam en Ricardo aan het werk. Liam (de jongen met de donkerblauwe trui) doet een mooie ontdekking. Welke precies? Breng al zijn denkstappen in kaart. Wat zegt dit over zijn begrip van oppervlakte?
- Wat kom je te weten over Thomas? Wat zegt dat over de manier waarop de leerkracht hem betrekt bij de activiteit?
Video 3: Gesprek over wat de leerlingen allemaal ontdekt hebben
- Welke ideeën of redeneringen over het meten van de oppervlakte komen naar voren in het gesprek met de leerlingen? Wat valt je daarin op?
- Wat draagt de leerkracht bij aan de discussie? En wat is volgens jou het effect daarvan op het denken van de leerlingen?
- Hoe zie je dat de leerkracht tijdens het zelfstandig werken de denkprocessen van de leerlingen goed heeft gevolgd? Op welke manier benut ze die observaties in het klassengesprek?
Als je deze les zelf wilt geven:
- Hoe heeft de leerkracht zich waarschijnlijk op de les voorbereid?
- Wat zou je daarvan willen overnemen en wat zou je anders doen?
- Wat zijn de leerdoelen voor jezelf?
Verdere theoretische verdieping:
Vaktaal:
Om de les goed te analyseren, is vaktaal essentieel. Leg in je eigen woorden uit hoe de onderstaande vaktaalwoorden in de les naar voren komen. Welke nieuwe inzichten heb je gekregen ten aanzien van deze woorden? De lijst is niet uitputtend; voeg zelf andere relevante begrippen toe die je kunt gebruiken om de les te analyseren.
- Afpassen
- Geleid heruitvinden
- Grootheid
- Kwantificeren
- Natuurlijke maat
- Standaardmaat
- …
Literatuursuggesties:
In de video-opnames heb je kunnen zien hoe je kinderen kunt uitdagen om te ontdekken hoe je oppervlakte kunt meten. Meer hierover lees je in hoofdstuk 9 van Kerninzichten en hoofdstuk 2 en 3 van Meten en meetkunde op de basisschool. In het artikel van Van Galen en Oosterwaal wordt deze les ingebed in een bredere lessenserie rond oppervlaktemeting.
- Oonk, W., Keijzer, R., Lit, S., Barth, F., den Engelsen, M., Lek, A., & Van Waveren Hogervorst, C. (2023). Wiskunde in de praktijk. Kerninzichten (4e druk). Noordhoff Uitgevers.
- Van Galen, F., Markusse, A., & Veltman, A. (2021). Meten en meetkunde op de basisschool (1e druk). Noordhoff Uitgevers.
- Van Galen, F., & Oosterwaal, L. (2010). ‘Lengte keer breedte’ als eigen ontdekking. Volgens Bartjens, 30(1), 8-11.
- Van Galen, F. & Schenk-Stegehuis, Y. (2023). Welk tafeltje is groter? Volgens Bartjens, 43(1), 32-33.
