Burgerschaponderwijs en de leerkracht

Waar diverse onderzoeken hebben aangetoond dat leerkrachten worstelen met de vraag hoe zij burgerschapsonderwijs concreet handen en voeten kunnen geven in de onderwijspraktijk van alle dag, maakt Jeroen van Waveren met zijn proefschrift “Burgerschapsonderwijs en de leerkracht binnen het speelveld van pedagogiek en politiek” inzichtelijk hoe leerkrachten worstelen met burgerschapseducatie:
welke dilemma’s ze daarbij ervaren, maar ook welke kansen ze zien.

Het boek begint met een citaat uit Charlie Chaplins film The Great Dictator:

You are not machines! You are not cattle!
You are men! […]
You, the people, have the power to make this life free and beautiful – to make this life a wonderful adventure. Then in the name of democracy – let us use that power – let us all unite.

Precies om de vrijheid die spreekt uit dit citaat is het in het boek te doen: de vrijheid om niet als machines of als makke schapen door het leven te gaan, maar om daadwerkelijk als mensen samen te leven. En om manieren waarop het primair onderwijs aan deze vrijheid zou kunnen bijdragen.

Hiertoe is Jeroen samen met een groep Noord-Hollandse leerkrachten uit het primair onderwijs nagegaan welke potentie de concepten subjectificatie (Biesta) en agonisme (Mouffe) zouden kunnen hebben voor burgerschapsonderwijs. Deze zoektocht heeft wezenlijke dilemma’s aan het licht gebracht, zoals de spanning tussen de waarden en normen die leerkrachten ‘overdragen’ aan de leerlingen, en de begrenzing van de individuele vrijheid van leerlingen die dat tot gevolg heeft.

Tevens is met deze studie inzichtelijk gemaakt hoezeer de concepten subjectificatie en agonisme het denken en doen van de leerkrachten hebben ‘onderbroken’ en bevraagd op veelal impliciete opvattingen rond burgerschap en onderwijs.
Jeroen verdedigt zijn proefschrift binnenkort aan de UvH. Bij het schrijven van dit bericht is de datum van de verdediging nog niet vastgesteld. Dit promotietraject is een samenwerking tussen Hogeschool IPABO en de UvH.

Voor meer informatie kunt u terecht bij Jeroen van Waveren (j.van.waveren@ipabo.nl).